Symbolika dwunastu potraw

Tradycja wieczornej kolacji, zwanej Wigilią, sięga VI wieku i jest odbiciem starochrześcijańskiej agapy, czyli wspólnego spożywania posiłku w świątyniach. W Polsce Wigilię zaczęto obchodzić już po przyjęciu chrześcijaństwa, choć popularność zyskała dopiero w XVIII wieku. Z kolacją tą związane są pewne potrawy, choć mogą one różnić się nieco pomiędzy sobą, w zależności od regionu. Co zatem kolejne dania symbolizują?

Dawniej uważano, że na stole powinna się znaleźć nieparzysta liczba dań, co miało zapewnić urodzaj i pomyślność w zbliżającym się nowym roku. W zależności od zamożności domostwa potraw tych było siedem (to liczba dni w tygodniu), dziewięć (bo tyle było chórów anielskich) lub jedenaście. Przekonanie, że powodzenie zapewni liczba dwanaście pojawiło się później – według tradycji chrześcijańskiej liczba potraw na Wigilii symbolizuje dwunastu apostołów, zaś wierzenia ludowe nawiązują do dwunastu miesięcy w roku. Co więcej, w przeszłości pilnowano nawet, by do wieczerzy zasiadała parzysta liczba osób.

Aby w nadchodzącym roku nie doświadczyć głodu, należy spróbować każdej potrawy. Na świątecznym stole powinna zatem znaleźć się przede wszystkim ryba – od zawsze była symbolem chrześcijaństwa, chrztu i odradzającego się życia, dlatego jest najważniejszym daniem na wigilijnym stole. Zjedzenie jej podczas kolacji ma być gwarancją zdrowia i dostatku. Karp natomiast symbolizuje Chrystusa, odrodzone życie i siłę. Co więcej, wiele osób wierzy, że włożenie w Wigilię do portfela łuskę karpia zapewni powodzenie finansowe. Kolejna potrawa, czyli barszcz czerwony z uszkami przynieść ma urodę i długowieczność. Kapusta, grzyby, groch – mają przynieść szczęście, dostatek oraz chronić przed chorobami. Kapuście przypisuje się ponadto życiodajną siłę, dzięki której wszystko, zarówno przyroda, jak i człowiek, budzą się do życia. Na stole nie może zabraknąć również makowca i klusek z makiem – już w starożytności mak symbolizował płodność, stąd jego obecność na naszych stołach. Uważany jest też za łącznika ze światem zmarłych (ziarna często gościły na stypach i pogrzebowych). Kolejna potrawa, kutia, pełna miodu bakalii wnieść ma radość, dostatek, miłość i szczęście. Szczególnie bogata jest tu symbolika orzechów – ze względu na skorupę symbolizują one tajemnicę, wróżbę, płodność. Bardzo ważny jest również kompot z suszu – obecne w nim śliwki mają odpędzać złe moce i zapewniać długowieczność. Jabłka symbolizują miłość i zdrowie, zaś rodzynki – obfitość.